ΟΙ ΒΛΑΚΕΣ

Μια ενδιαφέρουσα μελέτη για την «αναγκαιότητα των βλακών εν τω συνχρώνω βίο» που παρουσίαζε τον τρόπο λειτουργίας των βλακών μου έδωσε την ιδέα να προσπαθήσω να συμπληρώσω και να επεκτείνω λίγο την σκέψη του μια που έχει γραφτεί πριν από πενήντα χρόνια και σήμερα το φαινόμενο βρίσκεται σε μεγαλύτερη έξαρση. Δυστυχώς τους βλάκες τους βλέπει κανείς ποια παντού. Ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια μπροστά μας στο δρόμο όταν οδηγούμε, στη δουλειά με την μορφή του προϊστάμενου, ή του συνεργάτη, στην τηλεόραση σαν δημοσιογράφοι, συζητητές ή και υπουργοί και όπου μπορεί κάποιος να φανταστεί. Είναι θα έλεγα μια επιδημία που κονεύει να κατακτήσει τα πάντα. Ακόμη και σε ευφυείς ανθρώπους μπορεί κάποιος να συναντήσει εκδηλώσεις που ανάγουν σε συμπεριφορές βλάκα. Το φαινόμενο έχει τάσεις επέκτασης. Πολύ συχνά μάλιστα μπροστά στα ακαταμάχητα πλεονεκτήματα του βλάκα, που θα αναλύσω παρακάτω, πολλοί ευφυείς αναγκάζονται να μιμηθούν την συμπεριφορά του. Είναι συμπεριφορές που συχνά αποδεικνύονται αποτελεσματικότερες και επειδή κανείς πια δεν τις καταγγέλλει υιοθετούνται ανερυθρίαστα όλο και περισσότερο.
Το καλό με μια τέτοια μελέτη είναι ότι γράφοντας για τους βλάκες και βλέποντας τα πράγματα από μια απόσταση έχεις την αίσθηση ότι δεν είσαι ένας απ αυτούς. Σχεδόν αναπόφευκτα διαχωρίζεις τον εαυτό σου από τους βλάκες και χωρίς καμία απόδειξη κατατάσσεσαι στους άλλους του ευφυείς κάνοντας το πρώτο λογικό σφάλμα, το οποίο σημειωτέον δεν είναι καθόλου δυσάρεστο. Θα προσπαθήσω να μην πέσω στην παγίδα γιατί πιστεύω ότι ο κάθε θνητός κρύβει μέσα του έναν βλάκα που καιροφυλακτεί να κάνει την εμφάνισή του. Η προσπάθεια μου είναι να βάλω θέματα για συζήτηση και λιγότερο να κάνω μια πλήρη ανάλυση σε ένα τόσο ευρύ πεδίο.
Η κοινωνία του είδους μας, και δίκαια, έχει πολύ μεγάλη υπόληψη στην εξυπνάδα. Ότι έχουμε κατακτήσει είναι αποτέλεσμα της καταπληκτικής αυτής λειτουργίας μας. Ποιος δεν ένοιωσε περήφανος για το είδος μας στο πρώτο του αεροπορικό ταξίδι ή ποιος δεν αισθάνθηκε δέος μπροστά στις απίστευτες ανακαλύψεις της φιλοσοφίας ή της τεχνολογίας; Αν είναι κάτι που αξίζει να θαυμάσουμε από την ιστορική μας διαδρομή είναι μόνο τα κατορθώματα του χαρισματικού εγκεφάλου. Για τον άλλο τον άνθρωπο με την περιορισμένη εμβέλεια του μυαλού του μένει η περιφρόνηση ή στην καλύτερη περίπτωση η συγκατάβαση. Ο άνθρωπος ενώ είναι έτοιμος να αποδεχτεί την όποια του αναπηρία αρνείται πεισματικά να παραδεχτεί ότι είναι ανάπηρος στον εγκέφαλο ακόμη και σε περιπτώσεις που είναι φανερότερο από τον ήλιο. Δεν συναντάς ενώσεις με καταστατικό που να δημιουργήθηκαν από τα ίδια τους τα μέλη και να έχουν σαν σκοπό να προωθήσουν τα δικαιώματα των βλακών. Ποιος θα ήταν διατεθειμένος να γραφτεί σε σύλλογο βλακών; Το σίγμα είναι ασήκωτο. Ακόμη και στις περιπτώσεις που αισθάνεται κάποιος μια δυσκολία στην κατανόηση εννοιών δηλώνει αδιαφορία, ή απέχθεια για το αντικείμενο, αλλά ποτέ το αίτιο που το κρατά μακριά από την ενασχόληση με κάτι πιο δύσκολο δεν θεωρεί ότι είναι η ανικανότητα του μυαλού του.
Υπάρχουν ορισμένοι που σιωπούν και ησυχάζουν και ενώ δεν τα καταφέρνουν με τις νοητικές τους λειτουργίες εν τούτοις συμπεριφέρονται με σοφία. Διότι κανείς δεν είναι σοφότερος από αυτόν που ξέρει τι δεν ξέρει και γνωρίζει να σιωπά. Απλά δεν κάνει ποτέ λάθος. Νομίζω πως όλοι ή σχεδόν όλοι βρισκόμαστε πολύ συχνά στη θέση να μην γνωρίζουμε ή να μη μπορούμε να καταλάβουμε κάτι χωρίς αυτό να και απόδειξη βλακείας. Σε τούτο διαφέρει ο αυθεντικός βλάκας, από τον απλό άνθρωπο τον σοφό, στο ότι ενώ δεν μπορεί να συλλάβει έννοιες ή αιτίες των γεγονότων που συμβαίνουν εν τούτοις ενεργεί και έχει άποψη. Ο βλάκας που είναι λαίλαπα για την κοινωνία μας αδυνατεί να παραδεχτεί την αδυναμία του, απλά την βιώνει με τον οδυνηρότερο τρόπο. Βρίσκεται σε μια αγωνιώδη και διαρκή προσπάθεια να αποδείξει στο εαυτό του και στους άλλους την αξία του μυαλού του και επειδή αυτό είναι αδύνατο, από τη μια αφιερώνει όλες (τις λίγες) πνευματικές του δυνάμεις στον απεγνωσμένο αυτό αγώνα, από την άλλη ζει και κινείται υπό το κράτος του φόβου της ευφυΐας. Ο βλάκας του οποίου θα δούμε διάφορες όψεις, παθαίνει πανικό όταν αντιληφθεί ότι κάπου υπάρχει ευφυΐα και όπως λέει και ο Λεμπέσης την πολεμάει λυσσαλέα σαν το ζώο που είναι στριμωγμένο στη γωνία. Η ευφυΐα γι αυτόν είναι η δύναμη που απειλεί να καταστρέψει ολόκληρο το οικοδόμημα που έκτισε στη ζωή του. Τρομάζει στην ιδέα ότι θα γίνει πρόδηλη η αδυναμία του. Απέναντι σ αυτή την τάση του ο βλάκας έχει αρωγό του μερικές προκαταλήψεις της κοινωνίας μας. Τα δόγματα ότι ο καθένας μπορεί και πρέπει να λέει την γνώμη του, επιβάλλεται να ψηφίζει για το ποιος είναι άξιος για πρωθυπουργός, και γενικά κάθε άποψη πρέπει να γίνεται σεβαστή προσφέρουν ένα επιπλέον επιχείρημα στον βλάκα να στηρίξει την άποψη ότι είναι ίδιος ή και καλύτερος από τους άλλους. Το παράλογο της υποχρεωτικής ψηφοφορίας, αν δεν έχει ιδιοτελείς σκοπούς από την εξουσία που βολεύεται να ψηφίζουν οι πάντες είτε γνωρίζουν είτε όχι, στερεί το δικαίωμα από τον ταπεινό που ξέρει την αδυναμία του απλά να απέχει. Δυστυχώς οι πόλεμοι που έκανε η ανθρωπότητα κατά της αυθαιρεσίας των καταχραστών της εξουσίας άφησε πίσω του μια στρεβλή δημοκρατία που εκμεταλλεύονται οι πάσης φύσεως βλάκες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και η διάγνωση της βλακείας διώκεται ποινικά ως ύβρης ακόμη και αν υπάρχουν αδιάσειστα επιχειρήματα για την απόδειξή της.
Η βλακεία είναι μια ιδιότητα που έχει χίλια πρόσωπα άλλα αλλά έναν και μοναδικό σκοπό. Θέλει να ευτελίσει την μικρή ζωή μας. Το πρώτο πρόσωπο που έρχεται στον νου είναι ο κλασικός βλάκας, ο χωριάτης. Μπορείς να τον καταλάβεις από μακριά από το ύφος του. Κοιτάζει λοξά, δείχνει οικείος αλλά η έμφυτη καχυποψία του είναι που σου σπάζει τα κόκαλα. Όση ώρα μιλάς αυτός θα απασχολεί τον νου του με την προσπάθεια να καταλάβει τον τρόπο που πας να τον ξεγελάσεις, να «του τη φέρεις». Σε ακούει προσεκτικά και ψάχνει να δει τι δόλιο έχεις στο μυαλό σου. Νομίζει ότι όλοι σκέφτονται σαν αυτόν. Οι λιγοστές πνευματικές του δυνάμεις είναι απασχολημένες από τις σκέψεις του συμφέροντος, και την αγωνία του άγνωστου. Η νοητική υπεροχή των άλλων τον απειλεί μόνιμα. Κάθε πλησίασμα μαζί του είναι μια εμπειρία αποξένωσης. Οι βλάκες γενικά στερούνται χιούμορ αλλά αυτός εδώ αδυνατεί να καταλάβει ακόμη και το πιο απλοϊκό. Τα αστεία του είναι τόσο τετριμμένα και τα επαναλαμβάνει τόσες φορές που καταλήγουν απόλυτα ανούσια. Η βαριά του φιλοσοφία αρχίζει και τελειώνει με κλισέ του στιλ «όλοι ίδιοι είναι», «όλα για τα λεφτά γίνονται» ή «όλοι για την κουτάλα ενδιαφέρονται» και άλλα τέτοια. Σίγουρα κρίνει από τον εαυτό του. Η ηθική του είναι ανεξήγητα συντηρητική κυρίως όταν πρόκειται για τους άλλους. Γενικά αυτοί που δεν έχουν τη δύναμη να επεξεργαστούν ούτε τις στοιχειώδεις έννοιες, αυτοί που αδυνατούν να κρίνουν, αυτοί είναι που κατακρίνουν τους άλλους. Όταν τον βλέπεις να σε κοιτάζει με ύφος επιτιμητικό κουνώντας ελαφρά το κεφάλι του όλο νόημα και γεμάτος απόρριψη για τις απόψεις σου που πάνε λίγο πιο μπροστά την κοινωνία μας τότε μη φοβηθείς, απλά δεν σκέφτεται τίποτε. Το μόνο που απασχολεί τον περιορισμένο εγκέφαλό του είναι πως θα μπορέσει να κρύψει την αδυναμία του να επεξεργαστεί το καινούριο. Το βαθυστόχαστο ύφος κάθε βλάκα είναι ότι πιο κενό υπάρχει. Αυτός εκείνη την στιγμή είναι το φρένο της ανθρωπότητας, η δύναμη της αδράνειας που έχουν να αντιμετωπίσουν όλες οι δυνάμεις που επιχειρούν κάποια αλλαγή. Όταν όμως πρόκειται για τον εαυτό του τότε η όποια παρέκκλιση από τους κανόνες της κρατούσας ηθικής παρουσιάζεται απ τον ίδιο σαν άλλη μια απόδειξη της εξυπνάδας του. Το μόνο καλό που έχει αυτός ο βλάκας του λαϊκού τύπου είναι ότι είναι εύκολα αναγνωρίσιμος, και ως εκ τούτου λίγο επικίνδυνος. Τον βλέπει από μακριά και μπορείς να τον αποφύγεις. Το πρόβλημα είναι όταν για κάποιο λόγο τελείως τυχαίο πάρει στα χέρια του εξουσία, τότε η δύναμη του στα μάτια του γίνεται η πιο ατράνταχτη απόδειξη της προσωπικής του αξίας. Σε κάθε ευκαιρία προσπαθεί να βιώσει την χαρά της εξουσίας ασκώντας παράλογη βία. Κάθε επιβολή και καταπίεση στους συνανθρώπους του είναι γι αυτόν πηγή ηδονής γιατί του χαλαρώνει λίγο το φορτίο της αίσθησης της προσωπικής του απαξίας. Θα τον συναντήσει κάποιος στη θέση του λοχία στο στρατό ή στη θέση του μαντρόσκυλου στην εταιρία αλλά θα τον αναγνωρίσει αμέσως.
Άλλη κατηγορία είναι ο βλάκας ο πετυχημένος σε κάποιο τομέα, ο βλάκας με την αυτοπεποίθηση. Πολλές φορές η καλή τύχη η άκριτη αποφασιστικότητα ή η δυνατότητα ανόδου με ποταπά μέσα που διακρίνει έναν βλάκα τον φέρνει στην κατάσταση του επιτυχημένου είτε γιατί έκανε χρήματα είτε γιατί κατέλαβε ένα αξίωμα. Το συγκριτικό πλεονέκτημα των βλακών να αδυνατούν να αξιολογήσουν προτεραιότητες όπως η αξιοπρέπεια, η φιλία και άλλα τους παρέχει την άνεση ανόδου στην ιεραρχία. Η επιτυχία σε συνδυασμό με το μόνιμο άγχος του βλάκα για την προσωπική του αξία του δίνει την ευκαιρία να κομπάζει για τα επιτεύγματά του. Είναι μια εκνευριστική μορφή βλάκα που νομίζει ότι τα γνωρίζει όλα και την αδυναμία του για συζήτηση την κρύβει πίσω από την δογματική εκφορά της βλακώδους άποψης του. Σ’ αυτή την κατηγορία βρίσκονται οι δοκησίσοφοι, οι άνθρωποι που αδυνατούν να ακούσουν τον παραμικρό προβληματισμό για τις απόψεις τους. αυτούς θα τους συναντήσεις μεταξύ των πετυχημένων επιχειρηματιών ή των ανθρώπων που έχουν κάποιο αξίωμα όπως στρατιωτικοί, διευθυντές, καθηγητές πανεπιστημίου, υπουργοί κλπ. Αυτού του είδους ο βλάκας είναι επικίνδυνος όταν αμφισβητηθεί. Παρουσιάζει ιδιαίτερη ροπή προς την εμπάθεια και πολύ δύσκολα ξεχνά το γκρέμισμα της εικόνας του. Ίσως είναι και το γνώρισμα που τον κάνει να ξεχωρίζει από τον ευφυή και γεμάτο με λογική αυτοεκτίμηση συνάδελφό του. Είναι ο βλάκας ο επικίνδυνος που πρέπει να αποφεύγεται. Πολύ συχνά αναρωτιόμαστε πως είναι δυνατόν ένας τόσο ψηλά ιστάμενος να έχει τόση μικρότητα. Η απάντηση είναι ότι κρύβει έναν βλάκα, έναν φοβισμένο βλάκα που η άνοδός του από την μια συντηρεί τον μύθο του από την άλλη όμως τον γεμίζει φόβο και ανασφάλεια από την αίσθηση ότι δεν αξίζει την θέση που κατέχει. Συνήθως η πτώση αυτών των βλακών γίνεται με πάταγο και είναι ένα στοιχείο διασκέδασης για τον πολύ κόσμο, είναι η ευγενική προσφορά γέλιου μια που αδυνατούν να το προσφέρουν με άλλο τρόπο ως στερούμενοι χιούμορ. Ο βλάκας του πετυχημένου στυλ είναι ο επιρρεπής στις κολακείες όντας αδύναμος να ξεχωρίσει την αξία που ποτέ δεν γνώρισε από αυτό που μόνιμα επιδιώκει την απάντηση στο βασανιστικό ερώτημα το σχετικό με την προσωπική του αξία.
Η γνώση της αδυναμίας για συλλογισμούς και για σκέψη ωθεί τους βλάκες στην οικειοθελή απεμπόληση του δικαιώματος για σκέψη ρίχνοντάς τους στην αγκαλιά των πάσης φύσεως ιδεολογιών. Ο ιδεολόγος βλάκας που βρήκε μια ζεστή αγκαλιά μακριά από προβληματισμούς και σκέψεις. Μέσα σε ιδεολογικά κινήματα πάσης φύσης έχει ευχαρίστως απαλλαχτεί από το βάρος του προβληματισμού βρίσκοντας μέσω της καθοδήγησης απαντήσεις για όλα τα ερωτήματα που του θέτουν οι άλλοι. Ο ίδιος όντας ανίκανος για προβληματισμό ουδέποτε μπήκε στον κόπο να θέσει κάποιο ερώτημα από αυτά που απασχολούν την ανθρωπότητα χιλιάδες χρόνια τώρα. Η ιδεολογία προσφέρει λόγο ύπαρξης, την αίσθηση του ανώτερου σκοπού και πολλές φορές δυνατότητα για εξουσία. Αυτό που απαιτεί είναι η άνευ όρων αποδοχή των αξιωμάτων, των πορισμάτων και των προσταγών της. Είναι ο ιδανικός πνευματικός τόπος για έναν βλάκα. Η αλήθεια είναι ότι μέσα στους κόλπους της εγκλωβίζονται και ευφυή άτομα που απλά ενθουσιάστηκαν με την αρχική ιδέα και με τη βοήθεια του συναισθήματος αδυνατούν να ξεφύγουν. Η μοναδική διέξοδος στην ελευθερία που θέλει η σκέψη και στην ηδονή που ο σκεφτόμενος αποκομίζει απ αυτή του την λειτουργία είναι η προσπάθεια για αλλαγή κάποιων δογμάτων της όποιας ιδεολογίας για να τα κάνει πιο ανθρώπινα ή πιο σύγχρονα. Κάποιες φορές ο ευφυής ιδεολόγος καταφέρνει να προχωρήσει το σύστημα που υπηρετεί και να το κάνει σύγχρονο και ανθρώπινο, τις περισσότερες φορές καταλήγει με τον χαρακτηρισμό του αιρετικού, του αναθεωρητή και γίνεται βορρά στα νύχια των βλακών που στο πρόσωπό του βλέπουν ότι περισσότερο μισούν, την ελεύθερη σκέψη. Ο ιδεολόγος βλάκας έχοντας λύσει το πρόβλημα της ηθικής χάνει κάθε έλεγχο και κάθε αναστολή που στη διάρκεια της ζωής του απέκτησε και συχνά μετατρέπεται σε ιδιαίτερα σκληρό και επικίνδυνο ζώο που προσφέρει απλόχερα την δυστυχία. Η ιστορία των θρησκευτικών πολέμων, της ιεράς εξέτασης, του ναζισμού και των πάσης φύσεως «ισμών» μη εξαιρουμένων των «προοδευτικών», έχει να μας πει πολλά για την θηριωδία των βλακών. Ο χριστιανισμός με την μορφή που σήμερα παρουσιάζεται είναι μια χαρακτηριστική οργάνωση που ευνοεί σαν θερμοκήπιο την ανάπτυξη των βλακών. Το πρώτο που σου ζητάνε σαν αντάλλαγμα της όποιας απάντηση στη μεταφυσική σου ανησυχία είναι να σταματήσεις να σκέφτεσαι. Οι απαντήσεις τους δεν συζητιόνται. Η οποία συζήτηση έχει σαν σκοπό μόνο να σε πείσουν. Αμέσως μετά οι θυσίες που πρέπει να κάνεις αποφεύγοντας φυσικές ανάγκες όπως ο έρωτας εδραιώνουν μέσα σου και βιωματικά το παράλογο. Δεν αναφέρομαι στην ελεύθερη επιλογή ενός ασκητικού τρόπου ζωής αλλά αυτό είναι τόσο σπάνιο που καταντά εξαίρεση. Αν κάποιος θέλει να παρακολουθήσει ένα ρεσιτάλ αποχαύνωσης δεν έχει από το να πάει σε μια τυχαία αρχιερατική ομιλία. Εκεί κάποιος ντυμένος με χρυσοποίκιλτα και κρατώντας μία ράβδο πολύ συχνά ασελγεί πάνω στην λογική και εκμεταλλευόμενος το άσυλο της εκκλησίας απολαμβάνει την τέλεια υποταγή των πιστών που υπομένουν καρτερικά την ανούσια εκφορά του λόγου. Αν προστεθεί δε και το γλυκούλικο ύφος του ομιλούντος με την συρτή προφορά τότε εύλογα αναρωτιέται κάποιος για το πόσο χαμηλά μπορεί να φτάσει το ανθρώπινο είδος.
Ο φυσικός χώρος όμως κάθε βλάκα είναι ο στρατός. Είναι ο τόπος που μπορεί να αναπτύξει και να ξεδιπλώσει όλη την χαρισματική του προσωπικότητα. Εκεί με νόμο απαγορεύεται η σκέψη, το σύστημα ευνοεί την εξουσία του βαθμοφόρου και οι όροι επιβίωσης του βλάκα είναι ιδανικοί. Μπορεί να καταλάβει εύκολα τους κανόνες του παιχνιδιού που δεν είναι και τόσο δύσκολοι και έχει απεριόριστο δικαίωμα να πολεμάει όποιον αποπειραθεί να σκεφτεί και να εκφράσει την σκέψη του. Εκεί ο βλάκας είναι ευτυχής διότι αν κατακτήσει κάποιο αξίωμα έχει απαντήσει και στο βασανιστικό ερώτημα της προσωπικής του αξίας το οποίο επιβεβαιώνει με την εξουσία που ασκεί σε ανθρώπους ευφυέστερους προς μεγάλη του ικανοποίηση. Τίποτε δεν προσφέρει μεγαλύτερη ικανοποίηση στον βλάκα από την επικράτησή του πάνω στον μεγαλύτερό του φόβο που προέρχεται από την ευφυΐα. Θυμίζει τον φόβο του ζώου απέναντι στον άνθρωπο. Στο στρατό αρέσκονται να λένε ότι ξεκινάει εκεί που τελειώνει η λογική και έχουν απόλυτο δίκιο. Η δικαιολογία της ύπαρξης του στρατού είναι το γεγονός ότι χρειάζεται γιατί υπάρχουν εξωτερικοί κίνδυνοι, υπάρχουν στρατοί και σε άλλες χώρες που επιβουλεύονται την ησυχία και την καλοπέραση μας. Μια φτηνή δικαιολογία που παραδόξως καλύπτει πλήρως τον αδύναμο εγκέφαλο. Η ευκολία με την οποία πείθονται οι βλάκες όταν πρόκειται για το συμφέρον τους είναι ακόμη ένα χαρακτηριστικό του ανάπηρου μυαλού τους. Θα συναντήσεις μέσα στις τάξεις του στρατού ανθρώπους που αισθάνονται τρόμο μπροστά στις ευθύνες. Η ανασφάλεια που συνοδεύει την βλακεία μέσα σ αυτό το θερμοκήπιο έχει την τιμητική της. Άνθρωποι ανίκανοι για τα απλούστερα γεμάτοι φόβους, ματαιοδοξία και σκληρότητα συνωστίζονται στις τάξεις των ενδόξων ενόπλων δυνάμεων. Οι συγκρουσιακές καταστάσεις είναι ίδιο των αδυνατούντων να έρθουν σε συνδιαλλαγή. Ο στρατός είναι ένα ευφυές κατασκεύασμα που φτιάχτηκε για να επανδρωθεί από ανθρώπους με μικρότερη ευφυΐα. Αυτό γίνεται πάντα οι ευφυείς κατασκευάζουν τις δομές και οι βλάκες τις επανδρώνουν. Οι βλάκες απλά δέχονται τα κατασκευάσματα των άλλων και μάλιστα τα υπεραμύνονται με περισσότερη ζέση και ορμή, μια που η ενστικτώδης φύση τους είναι επιρρεπής στις ανόητες συγκρούσεις. Το πρότυπο του στρατού δεν έμεινε χωρίς μιμητές. Οι περισσότερες επιχειρήσεις όλο και κάτι έχουν αντιγράψει από την δομή και τη λειτουργία του στρατού. Ο σκοπός είναι πάντα ο ίδιος, να γίνεται η δουλειά χωρίς να μπαίνουν παρεμβολές οι σκέψεις και οι προβληματισμοί. Η αφύσικη ιεραρχία αυτή που δεν καταλαμβάνει κάποιος με την προσωπική του αξία και την ακτινοβολία του αλλά με ανάθεση από «ανώτερους» είναι αυτή ευνοεί και εκτρέφει τους βλάκες για τους προφανείς λόγους. Το πρόβλημα είναι ότι ο μηχανισμός αναπαράγεται προς όφελος της επιχείρησης σε τομείς που απαιτείται η άβουλη εργασία. Τα πισώπλατα μαχαιρώματα οι σπιουνιές και η δουλική συμπεριφορά είναι ακριβώς το γνώρισμα του τόπου που επικρατεί η βλακοκρατία. Ο ευφυής είναι εκεί ανεπιθύμητος και μόνο για λόγους ανάγκης συχνά υπομένει.
Η αποθέωση του συστήματος της βλακοκρατίας βρίσκεται στα ανελεύθερα και δικτατορικά καθεστώτα. Εκεί που η έκφραση της σκέψης τιμωρείται με βαριές ποινές. Που θα έβρισκε κάποιος βλάκας ιδανικότερο περιβάλλον να επιζήσει και να αναπτύξει την λογική του βολέματος, της σπιουνιάς και παράλληλα την νομική του προστασία από τον κίνδυνο της σκέψης; Στη ιεραρχία των καθεστώτων αυτών θα συναντήσεις συρφετό από βλάκες, και από κάτω ένα ατελείωτο πλήθος χειροκροτητών. Η διαχείριση του τρόμου σαν πιο ενστικτώδης πράξη και πιο κοντά στα ζώα είναι η ειδικότητά τους. Όταν βασανίζουν ή σκοτώνουν το κάνουν κυρίως για να υπερισχύσουν της ευφυΐας τη οποία τόσο φοβούνται. Οι χούντες θα κατέρρεαν χωρίς τους βλάκες. Υπάρχουν βέβαια και οι χούντες που δεν έχουν κανέναν άνθρωπο στις τάξεις τους με στοιχεία εξυπνάδας. Φωτεινό παράδειγμα ήταν η χούντα των Συνταγματαρχών στη χώρα μας. Η ανοησία αυτών των ανθρώπων άφησε εποχή.Η πολυφωνία είναι κι αυτή ένα καταφύγιο βλακών. «Ο καθένας λέει την γνώμη του». Το ερώτημα είναι γιατί; Η αλήθεια είναι ότι οι βλάκες μισούν την ελευθερία της έκφρασης απλά και μόνο γιατί δεν έχουν τι να εκφράσουν. Τους ενοχλεί η κυρίως η βασανισμένη άποψη είτε γιατί δυσκολεύονται να την καταλάβουν είτε γιατί τους παρουσιάζει ανάγλυφα την αδυναμία τους για βαθύτερες προσεγγίσεις. Αντί λοιπόν να σιωπήσουν πράγμα που θα ήταν σοφό ,και βέβαια δεν θα μιλούσαμε για βλάκες αλλά για ανθρώπους που απλά αδυνατούν να παρακολουθήσουν, αντίθετα προσπαθούν απεγνωσμένα να εκτρέψουν την συζήτηση θολώνοντας όσο μπορούν τα νερά. Κρύβονται πίσω από το δόγμα του Βολτέρου για το δικαίωμα στην γνώμη και είτε αραδιάζουν κλισέ είτε επιφανειακές απόψεις ή ταυτολογίες αλλά ενίοτε και απλά λόγια του αέρα. Οι πολιτικοί είναι οι μετρ του είδους. Η επίκληση της πολυφωνίας, της δημοκρατίας και της ελεύθερης έκφρασης της γνώμης δίνουν το δικαίωμα σε θρασείς βλάκες να παίρνουν το λόγο και ανερυθρίαστα να παραθέτουν κλισέ στην θέση επιχειρημάτων δημιουργώντας τόσο θόρυβο που να σκεπάζεται η όποια άποψη έχει κάποιο βάθος. Το χαρακτηριστικό αυτού του είδους των βλακών είναι ότι δεν ακούν καθόλου τον συνομιλητή τους, και προσπαθούν να επιβάλουν την άποψή τους ερίζοντας. Είναι μια συζήτηση που στερείται τελείως του σκοπού της από κοινού αναζήτησης απευθυνόμενη σε άτομα που είναι πεπεισμένα χρειάζονται όμως επιχειρήματα για να στηρίξουν την άποψή τους. Μια παρακολούθηση μιας αντιπαράθεσης στα τηλεοπτικά παράθυρα δίνει ένα τυπικό δείγμα μιας συζήτησης αυτού του είδους των ανθρώπων.